https://www.protagon.gr/apopseis/i-pagkosmia-imera-ellinikis-glwssas-44342440938
Νομίζω πάντα με έτρωγε, πάντα με γυρόφερνε και με απασχολούσε. Από σχετικά μικρός, από το σχολείο. Και συνέχισε μετά στο πανεπιστήμιο με την εξειδίκευση. Η ετυμολογία των λέξεων, η ορθογραφία τους, η προφορά και οι αναφορές των λέξεων.
Αλλά κυρίως τα γράμματα. Τα φωνήεντα και τα σύμφωνα. Αυτό που ονομάζουμε ελληνικό αλφάβητο. Γιατί και πότε αρχίσαμε να γράφουμε έτσι όπως γράφουμε, από πότε, τι χάσαμε στο δρόμο και τι κερδίσαμε.
Ακόμα και στο δημοτικό που έβλεπα την εκπομπή "Ομιλείτε ελληνικά"- θυμάστε, Κανέλλη υπό τη διεύθυνση Μπαμπινιώτη-με είχε συναρπάσει και συνεπάρει το όλο ζήτημα. Εδώ βέβαια στην ξενιτιά, παλεύοντας με τις άλλες γλώσσες, γράμματα και λέξεις, πήρε άλλη μορφή. Αυτοάμυνα. Αυτοανάλυση κι αναζήτηση μέσω ετεροπροσδιορισμού.
Εστίασα κάπου το 2019-20 στο αλφάβητο, αγόρασα δύο μεγάλα πόστερ με την εξέλιξη των γραμμάτων και των αλφαβητων.
Μετά αγόρασα κι ένα βιβλίο-ποιου άλλου-του Μπαμπινιώτη, από το κέντρο λεξικολογίας.
Από πού όμως να το πιάσεις;
Ε καλά, αυτά είναι γνωστά! Από την αρχή!
Εν αρχή ην ο λόγος. Ναι, αλλά η γραφή; Ποια είναι η αρχή της γραφής;
Κάπου στο 1200πχ, οπότε και οι Έλληνες εγκαταλείπουν τη συλλαβογραφική γραφή (τη γνωστή Γραμμική Β') και παρόλο που υπάρχεις ένα κενό μεταξύ 12ου και 8ου αιώνα π.Χ., στο οποίο δεν έχουμε βρει γραπτά κείμενα ακόμα, θεωρείται ότι από κείνο το χρονικό σημείο αρχίζει ουσιαστικά ο Ελληνικός Πολιτισμός, που είναι κατεξοχήν πολιτισμός του γραπτού λόγου. Η μετάβαση αυτή ήταν η πρώτη ουσιαστική πολιτισμική και κοινωνική επανάσταση στην ανθρωπότητα. Μετάβαση από ένα αντιοικονομικό/δυσλειτουργικό σύστημα σε ένα εξαιρετικό, οικονομικό, κατανοητό και λειτουργικό αλφάβητο. Η σχέση πλέον γραμμάτων / φθόγγων είναι 1:1. Γενικά διαβάζοντας το βιβλίο και ξανακοιτωντας το διαδίκτυο, όσον αφορά τις βιβλιογραφικές πηγές, εννοείται και βίντεο άπειρα στο YouTube, ξεκαθάρισα και ξαναφρεσκάρισα βασικές-εν τέλει-γνώσεις, για φωνήεντα, φθόγγους, δίφθογγοι και λοιπά συμφωνικά συμπλέγματα, κλειστά/ανοιχτά, ηχηρά, διαρκή, ασθενές δασύ, βραχύ/μακρό, κτλ.
Και φυσικά έλυσε απορίες, για την προφορά των φθόγγων. Όλα αυτά που μας ζοριζουν όταν θέλουμε σήμερα να μάθουμε γερμανικά ή γαλλικά. Για την αγγλική γλώσσα, δεν έχει προς το παρόν νόημα να ασχοληθώ.
Πιιιιιιιιιιιισω πάλι! Η ιερογλυφική γραφή ήταν η έμπνευση για την επινόηση της πρωτο-σιναϊτικής/πρώτο-χαναανικής γραφής, από τις οποίες ξεπήδησε το φοινικικό Αλφάβητο (ίσως και με την επίδραση των κρητομινωικων γραφών, μην ξεχνιόμαστε!). Γι'αυτό και η εβραϊκή, η αραμαϊκή και ελληνική γραφή έχουν κοινό πρόγονο. Ακριβώς επειδή είναι ένας και ο αυτός θύλακας, η λεκάνη της νοτιοανατολικής Μεσογείου, ο γεννήτορας της γραφής, κάπου εκεί διαβάζει κανείς για το κυπριακό Συλλαβάριο.
Ας πάρουμε δυο παραδείγματα. Ένα επίκαιρο. Το γράμμα Όμικρον. Ο-μικρόν. (Εδώ βέβαια είναι βασικό κάποιος να ξέρει πως μετάλλαξαν οι Έλληνες το φοινικικό-κατεξοχήν συμφωνογραφικό αλφάβητο για να δηλώσουν φωνήεντα, Α, Ε, Ο). Τόσο στο ιωνικό αλλά κυρίως στο Αττικό ευκλείδειο, το Ο δήλωνε τρεις φθόγγους. Βραχύ, μακρό (το μετέπειτα Ω) και το νόθο δίφθογγο, κλειστό ου. Ηχηρό, διαρκές, λαρυγγικό, εξακολούθησε να βρίσκεται απαράλλαχτο σε όλες τις εξελίξεις. Εξυπηρέτησε αρκετά (λόγω έλλειψης ωμέγα) στα λατινικά και τις πλάγιες μορφές, με Umlaut etc, χωρίς να απορρίπτεται το OU ως ου. Στις δικές μας διαλέκτους παρατηρείται το φαινόμενο να "μπερδεύεται" το "πουλίμ' " με το "πολίμ' "
Ή το γνωστό "ου γέρους 'μ' ".
Παρένθεση: Στο χάρτη θα δείτε πολλά ελληνικά γράμματα με ανάποδη κατεύθυνση. Αυτό συνέβη λόγω της φοράς της γραφής. Ως γνωστόν γράφαμε όπως μας έμαθαν αρχικά, από δεξιά προς αριστερά, όπως γράφουν ακόμα ισραηλίτες κι Άραβες. Γι'αυτό και το έψιλον ή το Ρο είναι ανάποδα.
Να αναφέρω μόνο και ένα ακόμα γράμμα. Το αγαπημένο Ύψιλον. Υ-ψιλόν. 20ο γράμμα, αλλά 23ο του αρχαϊκού. Δεν υπήρχε στο βορειοσημιτικό, αποτελεί προσθήκη μαζί με το Φ, Χ, Ψ, Ω. (Βλέπε Χάρτη/Πόστερ.) Έχει μια σχέση αγάπης, λόγω κοινής προέλευσης, με ένα γράμμα, που εκλείπει στην νεοελληνική. Το Διγαμμα, ή F ή Φαυ, από το παλαιό waw. Η γραφική εξέλιξη του Υ, που θυμίζει την ακτινωτή διχάλα, σα σφεντόνα, πέρασε λίγο από V, αλλά κυρίως χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει οπίσθιο, κλειστό, στρογγυλό, υπερωϊκό (με παρακολουθείτε ή χαθήκατε στην υπερώα σας;) πχ το U/u γαλλικό pure ή και το ü/über.
Δεύτερη παρένθεση, επειδή αναφέρθηκαν στη γαλλογερμανική. Το λατινικό αλφάβητο, αυτό που γράφουμε όλοι μας στο δυτικό κόσμο, είτε στα κινητά μας είτε στο χαρτί και τα διαβάζουμε παντού είναι η παραλλαγή του δυτικού χαλκιδικού (Χαλκίδας, κι ουχί Χαλκιδικής) ή αλλιώς όπως λέγεται το δυτικό ελληνικό Αλφάβητο της Εύβοιας, το οποίο μετέφεραν οι Ευβοείς στην κάτω Ιταλία, ιδρύοντας αποικίες κι ερχόμενοι σε επαφή με τους Ετρούσκους για πρώτη φορά. Οι Ετρούσκοι το "πέρασαν" στους Ρωμαίους κι από κει σε όλες τις γνωστές ευρωπαϊκές γλώσσες. Το ίδιο περίπου και με το κυριλλικό, των Σλάβων.
Ξανά πίσω. Οι Ρωμαίοι προσπαθώντας να αποδώσουν στα λατινικά το τεράστιο πλήθος των ελληνικών λέξεων με υ, τους ανάγκασε να εισαγάγουν το ελληνικό y, y Graecum, ή όπως ακόμα το λένε οι Γάλλοι, Y-grec. Οι Γερμανοί το λένε στην πρωτότυπο, Ypsilon.
Αυτό το έκαναν για να αποδώσουν την προφορά του Υ ως ü, μια και το υ δήλωνε το
u. Άκου και βλέπε Rhythmus, Thucydides.
Χάθηκε πάλι η μπάλα; Εμ, έτσι είναι, όχι μάθαμε ταχαμ ελληνικά και τα σνομπαρουμε, για να μιλήσουμε γαλλογερμανικόισπανικά ή να γράψουμε greeklish.
Λοιπόν κουράστηκα και βαρέθηκα, δεν περιγράφω άλλο. Να ξεστραβωθείτε, να διαβάσετε και μόνοι σας, τι περιμένετε; Φαΐ μασημένο, σαν τα βίντεο του Γιουτιουμπ; Ή καλύτερα του Υιούτüμπε;
Ψάξτε και το όνομα Μάικλ Βέντρις, μας έφερε από τον 8ο στον 15ο αιώνα π.Χ. Ψάξτε και την Οινοχόη του Διπύλου ή τον Κώδικα της Γόρτυνος.
Έχει πολύ ενδιαφέρον. Να καταλάβει κανείς την ομορφιά των ήχων. Από το ΓΚ , gimel (gamal, gamla, καμήλα ή Γκαμήλα) το "βάρβαρο" γκ, σε εισαγωγικά και χωρίς παρεξήγηση, που το πήραν οι πρόγονο και το μελωδικοποιησαν σε διάρκεια, γγγγγγγγγγγγγγ, ηχηρό ουρανισκόφωνο. Και το ξανακαναν οι άλλοι οι βάρβαροι, οι barbatus, μουσατοι Ρωμαίοι G/ΓΚ.
Ή το Μπετ, Bêt, διχειλικό κοφτό ΜΠ, που σήμαινε και σπίτι και το έκαναν ωραιότατο ββββββββββ, που το λες και τρέμουν τα μάγουλα σου.
Τέλος πάντων,για μας τους γραφικούς είναι αυτά, μου φαίνεται! Αν είχα δεύτερη ζωή, θα σπούδαζα γλωσσολογία, Linguistik που λένε. Ίσως να μάθαινα και καμιά από τις ασιατικές. Τα Adjab ή τα Abugidas.
Μάθον γράμματα Γιωρικα, να πούμε. Ντε Γιούρε Γιωρικας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου