Για την αρχή επίσης του χρόνου:
Ένα εντυπωσιακό έργο της εξπρεσιονιστικής περιόδου του Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Τον είχε σε μεγάλη εκτίμηση κι ο Μίκης (είχα γράψει για τη βράβευση εδώ).
Ανήκει στα ύστερα έργα του, γράφτηκε το 1969, έξι χρόνια πριν το θανατό του. Είναι γραμμένο σε σολ ελάσσονα, περιλαμβάνει υψίφωνο, βαθύφωνο και ορχήστρα εγχόρδων με κρουστά. Το λιμπρέτο είναι ποιήματα των Garcia Lorca, Apollinaire, Küchelbecher και Rilke.Ειδικά για τον τελευταίο, έχω ξαναμιλήσει (εδώ). Ο Σοστακόβιτς χρησιμοποιεί το ποίημα "der Tod des Dichters", ο θάνατος του ποιητή, που γράφτηκε στο Παρίσι το 1906.
Μπορείτε να ακούσετε μόνο ένα μικρό απόσπασμα (τη μελοποίηση στο ποίημα του Ρίλκε) εδώ ή ολόκληρη τη συμφωνία με όλα τα ποιήματα, με τη συμφωνική ορχήστρα της hessischen Rundfunk εδώ .
Δεν ξέρω, δεν μπορώ να εκτιμήσω το μεγαλείο ενός τέτοιου μοντέρνου σύνθετη, που ζει κι αναπνέει σε ένα απολυταρχικό καθεστώς με το φόβο της λογοκρισίας, ή και του θανάτου, εάν ο πατερούλης δεν τα έβρισκε αρκετά "σοσιαλιστικά" τα έργα του. Πάντως με το αυτί μου, δεν τα ακούω ότι κατευθύνονται στον μέσο άνθρωπο, στον ανοίκειο με διαφωνίες και κοντρα-αντιστιξεις, α-μελωδικές γραμμές και ακατανόητα λόγια. Ίσως να μην έχω ιδέα για το τι ακριβώς ήταν αυτή η ρωσική κομμουνιστική ιντελιγκέντσια στις δεκαετίες '50- '60, αλλά το σίγουρο ήταν πήρε πολλές βραβεύσεις από το καθεστώς. Ίσως να είναι κι αυτός ένας λόγος που ο Στραβίνσκι δεν το γουσταρε, τον κριτικαρε, το σνομπαρε και όταν βρέθηκαν κάποια στιγμή ήταν ιδιαίτερα καταφρονητικός. Παρόλο που ο Σοστακόβιτς τον είχε είδωλο, πρότυπο, τον εκτιμούσε αυτόν και τη μουσική του απεριόριστα.
Τέλος πάντων, οι άνθρωποι ίσως πρέπει να διαχωρίζονται από το έργο τους, αλλά αυτό ιδιαίτερα στη σημερινή εποχή του cancel Culture, δεν είναι ούτε να το αναφέρεις.
Ξανά στο έργο. Ο ίδιος ο Σοστακόβιτς έδωσε μεγάλη σημασία στην 14η, έλεγε ότι ο,τι είχε δημιουργήσει μέχρι τότε, ήταν η προετοιμασία για αυτό το έργο του. Το οποίο ουσιαστικά είναι η ερμηνεία του για το φαινόμενο του θανάτου. Είχε κουραστεί, είπε, με την ωραιοποίηση και μυθοποίηση της στιγμής που πεθαίνει ο άνθρωπος. Σε μια συνέντευξη είπε:
"In part, I am trying to polemicise with the great classics who touched upon the theme of death in their work.... Remember the death of Boris Godunov. When ... he dies, then a kind of brightening sets in. Remember Verdi's Otello. When the whole tragedy ends, and Desdemona and Otello die, we also experience a beautiful tranquility. Remember Aida. When the tragic demise of the hero and heroine occurs, it is softened with radiant music."
Quoted in Fay, Mussorgsky and Shostakovich, 22o. Από τη Βικιπαίδεια
Υπό το πρίσμα αυτό, ακούστε τη μουσική, όχι ως αυτοκτονικό ιδεασμό, ούτε ως καταθλιπτική αίσθηση. Απλά ως τα οράματα ενός δημιουργού, που προαισθάνθηκε και άκουσε μέσα του, αυτό που ήρθε μετά από έξι χρόνια.
Και να μην ξεχνάμε, ίσως και να μην υπάρχει, μου αρέσει/δε μου αρέσει. Ο δυϊσμός στις τέχνες, όπως και στη ζωή και στην καθημερα πράξη είναι καλός για την απλοποίηση των συνθηκών αλλά όχι τόσο κοντά στην πραγματικότητα.
Καλή ακρόαση. Καλή αρχή, στο νέο έτος, με πατερίτσες ή χωρίς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου