...Άνθρωπέ μου, τι ξεφτίλα!
Να σου χαλάνε τ' όνειρο
κι εσύ να τους αφήνεις...
Ήταν παλιά μια χώρα μεγάλη (ή έτσι νομίζαμε). Μεγάλη σαν αυτοκρατορία. Αρχικά πολλές μικρές, μετά μια συγχωνευμένη. Και μετα κατέρρευσε. Και τότε καταλάβαμε ότι οι μεγάλοι και τρανοί έγιναν (ή τελικά ήταν από πάντα) μικροί. Και από τότε δε μας έφυγε η ρετσινιά του "μικρού".
Μικροί άνθρωποι κατακλύζουν τη μικρή αυτή χώρα. Υπήρξαν και στιγμές, δε λέω, που σα να φάνηκαν κάποιοι μεγάλοι, κάποιοι εκτός εποχής, που δειλά και ανύποπτα έδειξαν ένα μεγαλείο και μια ανωτερότητα, που απορούσες αν ήταν Έλληνες. Προσπάθησαν όσο μπόρεσαν, αλλά η μετριότητα, καλύτερα η μικρότητα, όλων των άλλων, τους ρούφηξε, τους "χαμήλωσε". Ήταν τραγικά λίγοι για να μπορέσουν να ανεβάσουν τόσους πολλούς προς τα πάνω, προς τα μεγάλα και τα ωραία.
Οι μικροί λοιπόν είναι δυνατοί, κερδίζουν τις λίγες μεγάλες αξίες που πέρασαν ποτέ από εδώ, τις συντρίβουν και τις εξευτελίζουν. Για την ακρίβεια είναι ανίκητοι, σαν τη βλακεία. Όπως και το σύστημα που έχουν φτιάξει εδώ και αιώνες, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Κάποιοι λένε ακριβώς επειδή είναι μικρό, δεν του δίνεις σημασία, το υποτιμάς κι εκεί "στη φέρνει". Είναι μικρό και κοντό, ενώ εσύ κοιτάς ψηλά, ψάχνεις να δεις πέρα στην απλωσιά και τότε το μικρό αυτό τερατούργημα σου δίνει μια στο καλάμι (για να μην πω κάτι πιο αισχρό!) και σε αφήνει ...ανάπηρο. Οπότε ακόμα κι αν ήθελες εσύ λίγο να ανέβεις, λίγο να μεγαλώσεις, να πας λίγο πιο ψηλά, να ψηλώσει ο νους σου τουλάχιστον, εκεί είναι που ξαναγίνεσαι κι εσύ μικρός, σαν όλους εκείνους που σε περιτριγυρίζουν. Εκείνους που νόμιζες ότι θα τους ξεπεράσεις. Πίστευες ότι δεν είσαι σαν κι αυτούς, ότι δε θα πέσεις χαμηλά όπως εκείνοι. Αλλά έπεσες έξω. Τελικά είσαι κι εσύ, πλέον, μικρός.
Ο μικρός άνθρωπος δεν έχει ενδοιασμούς, δεν έχει στόχους, δεν έχει αιδώ, δεν αισχύνεται, δεν ασχολείται. Έχει φτιάξει το Σύστημα να δουλεύει για αυτόν κι όπως προαναφέρθηκε: Το Σύστημα είναι ανίκητο. Και δουλεύει σε κάθε πολίτευμα και με κάθε κοινωνική συνθήκη. Οι μικροί είναι κι ευπροσάρμοστοι, συνεργάζονται μεταξύ τους, μπορούν να είναι ταυτόχρονα "με το λαό", αλλά και "χωρίς το λαό", μπορεί να είναι αυταρχικοί, δικτάτορες ή grande λαϊκιστές. Κάποιοι βλέποντας τους, εκεί στο θρόνο τους, ή στην μπαλκονάρα με τη λαοθάλασσα από κάτω, ξεγελιούνται, νομίζοντάς τους μεγάλους. Δεν είναι δύσκολο να πιστέψεις κάποιον που βλέπεις από μακριά, κάποιον που μιλάει με στόμφο, που δείχνει αγέρωχος, που χρησιμοποιεί πολλά "Θα", που συνοφρυώνεται, που εμπνέει. Πρέπει να περάσει καιρός για να αποκαλυφτεί η μικρότητά του. Ίσως σε ένα δικαστήριο, ίσως κατεβαίνοντας από ένα αεροπλάνο. Στην τωρινή μας εποχή, στιγμή αποκάλυψης ενός μικρού ανθρώπου μπορεί να είναι ένα τηλεοπτικό διάγγελμα.
Αλλά ας μην κρυβόμαστε. Δεν είναι εντυπωσιακή μόνο η ανακάλυψη ότι κάποιος που νόμιζες μεγάλο τελικά αποδεικνύεται μικρός. Υπάρχουν εκατομμύρια μικροί, που έτσι γεννήθηκαν, έτσι τους θεωρούσαν όλοι και έτσι κατέληξαν. Μπορεί να έχουν αξιώματα, αλλά μπορεί και όχι. Ένας μικρός χαίρεται όταν τον φωνάζουν "πρόεδρε" ή "δήμαρχε" ή κάτι παρεμφερές. Εκεί που τα δίνει όμως όλα είναι όταν τον αποκαλούν "Μεγάλε". "Πού 'σαι ρε μεγάλε;", "γεια σου μεγάλε", "Είσαι και πολύ μεγάλος, ρε μεγάλε!". Πιθανόν δεν το πιστεύει, πιθανόν να γυρίζει σπίτι του, να βλέπει στο καθρέφτη το μικροσκοπικό του ανάστημα και να λέει: "Τους μαλάκες!". Ίσως πάλι να λέει : "Λες να τους ξεγέλασα;". Σίγουρα πάντως μπορεί να δει τους άλλους πιο μικρούς από αυτόν. Του είναι εύκολο, δευτέρα φύσις. Ή σηκώνεται στις φτέρνες ή φοράει πάτους στα παπούτσια για να παίρνει πόντους ή απλώς κοιτάει αφ' υψηλού.
Τέτοιοι μικροί είναι παντού. Στις γειτονιές, στη δουλειά, στο σόϊ, στα σχολεία ( α ρε Pink Floyd τι ζημιά κάνατε!), στις φτωχές χώρες, στις πλούσιες χώρες, στο Βόρειο Ημισφαίριο, στο Νότιο Ημισφαίριο. Πιθανόν να βρίσκονται και σε άλλο γαλαξία, αν κρίνω από το φιλμ ΕΤ. Τώρα που το σκέφτομαι, δεν είναι η χώρα μας και οι άνθρωποί της μικροί, είναι ο πλανήτης μας μικρός. Είναι μικρός και δε χωρά τον αναστεναγμό μας.
Με βολεύει όμως, for argument sake, που λένε, να θεωρήσω ότι τέλος πάντων κάποιοι λαοί είναι μεγαλύτεροι από τους νάνους Έλληνες, κάποιοι σαν τους πολίτες του Ισημερινού ή της Ισλανδίας. Επίσης ας παραδεχτώ ότι εμφανέστατα κι ο δικός μας λαός έγραψε ουκ ολίγα Μεγάλα κεφάλαια στη μικρή του Ιστορία. Στη συλλογική συνείδηση έχουμε πολλά παραδείγματα μικρών, ασήμαντων ανθρώπων, που εκτινάχτηκαν στα ύψη, με μια αξιοπρεπή άρνηση προδοσίας ή μια προσφορά ζωής με αυτοθυσία. Είναι όμως ο αριθμός εκείνων που έκαναν ακριβώς το αντίθετο, τόσο μεγάλος, τόσο ανυπέρβλητα δυσθεόρατος, που ξεχνάς τους άλλους. Ή μάλλον τους αγιοποιείς σε βαθμό αποστασιοποίησης.
Οι μικροί προδότες, οι μικροί εγκληματίες, οι μικροί μαυραγορίτες, οι μικροί κακοποιοί, οι μικροί παράνομοι, οι μικροί ψεύτες και δημαγωγοί, οι μικροί διάβολοι, εστη χώρα αυτή περισσεύουν. Τόσο που τους κάνουμε κι εξαγωγή. Στις Γερμανίες, στις ΗΠΑ, στις Αυστραλίες. Αλλά οι μικροί άνθρωποι δε είναι τρελοί, δεν είναι σχιζοφρενείς, ξέρουν, συνειδητοποιούν τον τρόπο της φύσης τους. Την αποδέχονται και δεν ενοχλούνται, ίσα-ίσα καμαρώνουν.
Ελπίζω να μην παρεξηγηθώ, ποτέ δε θα μπορούσα να μπερδέψω το νόημα της ανάρτησης με την κυριολεξία του μεγέθους. Ένας κοντός άνθρωπος ή ένας νάνος ή ακόμα ακόμα ένα μικρό παιδί δεν έχουν a priori την ηθική μικρότητα, στην οποία αναφέρομαι. Αντίστροφα, ένας ψηλέας μπορεί να έχει μικρό μυαλό, μικρό τσαγανό, μικρή ψυχή, μικρό πουλί, μικρά όλα. Αλλά εσύ τον αντιμετωπίζεις ως γίγαντα. Τα φαινόμενα όμως απατούν.
Ο Θεός να σας αξιώσει να μη βρεθείτε αντιμέτωπος με μικρό άνθρωπο. Κι ας είστε και μπροστά στον καθρέφτη σας...............
Να σου χαλάνε τ' όνειρο
κι εσύ να τους αφήνεις...
Ήταν παλιά μια χώρα μεγάλη (ή έτσι νομίζαμε). Μεγάλη σαν αυτοκρατορία. Αρχικά πολλές μικρές, μετά μια συγχωνευμένη. Και μετα κατέρρευσε. Και τότε καταλάβαμε ότι οι μεγάλοι και τρανοί έγιναν (ή τελικά ήταν από πάντα) μικροί. Και από τότε δε μας έφυγε η ρετσινιά του "μικρού".
Μικροί άνθρωποι κατακλύζουν τη μικρή αυτή χώρα. Υπήρξαν και στιγμές, δε λέω, που σα να φάνηκαν κάποιοι μεγάλοι, κάποιοι εκτός εποχής, που δειλά και ανύποπτα έδειξαν ένα μεγαλείο και μια ανωτερότητα, που απορούσες αν ήταν Έλληνες. Προσπάθησαν όσο μπόρεσαν, αλλά η μετριότητα, καλύτερα η μικρότητα, όλων των άλλων, τους ρούφηξε, τους "χαμήλωσε". Ήταν τραγικά λίγοι για να μπορέσουν να ανεβάσουν τόσους πολλούς προς τα πάνω, προς τα μεγάλα και τα ωραία.
Οι μικροί λοιπόν είναι δυνατοί, κερδίζουν τις λίγες μεγάλες αξίες που πέρασαν ποτέ από εδώ, τις συντρίβουν και τις εξευτελίζουν. Για την ακρίβεια είναι ανίκητοι, σαν τη βλακεία. Όπως και το σύστημα που έχουν φτιάξει εδώ και αιώνες, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί. Κάποιοι λένε ακριβώς επειδή είναι μικρό, δεν του δίνεις σημασία, το υποτιμάς κι εκεί "στη φέρνει". Είναι μικρό και κοντό, ενώ εσύ κοιτάς ψηλά, ψάχνεις να δεις πέρα στην απλωσιά και τότε το μικρό αυτό τερατούργημα σου δίνει μια στο καλάμι (για να μην πω κάτι πιο αισχρό!) και σε αφήνει ...ανάπηρο. Οπότε ακόμα κι αν ήθελες εσύ λίγο να ανέβεις, λίγο να μεγαλώσεις, να πας λίγο πιο ψηλά, να ψηλώσει ο νους σου τουλάχιστον, εκεί είναι που ξαναγίνεσαι κι εσύ μικρός, σαν όλους εκείνους που σε περιτριγυρίζουν. Εκείνους που νόμιζες ότι θα τους ξεπεράσεις. Πίστευες ότι δεν είσαι σαν κι αυτούς, ότι δε θα πέσεις χαμηλά όπως εκείνοι. Αλλά έπεσες έξω. Τελικά είσαι κι εσύ, πλέον, μικρός.
Ο μικρός άνθρωπος δεν έχει ενδοιασμούς, δεν έχει στόχους, δεν έχει αιδώ, δεν αισχύνεται, δεν ασχολείται. Έχει φτιάξει το Σύστημα να δουλεύει για αυτόν κι όπως προαναφέρθηκε: Το Σύστημα είναι ανίκητο. Και δουλεύει σε κάθε πολίτευμα και με κάθε κοινωνική συνθήκη. Οι μικροί είναι κι ευπροσάρμοστοι, συνεργάζονται μεταξύ τους, μπορούν να είναι ταυτόχρονα "με το λαό", αλλά και "χωρίς το λαό", μπορεί να είναι αυταρχικοί, δικτάτορες ή grande λαϊκιστές. Κάποιοι βλέποντας τους, εκεί στο θρόνο τους, ή στην μπαλκονάρα με τη λαοθάλασσα από κάτω, ξεγελιούνται, νομίζοντάς τους μεγάλους. Δεν είναι δύσκολο να πιστέψεις κάποιον που βλέπεις από μακριά, κάποιον που μιλάει με στόμφο, που δείχνει αγέρωχος, που χρησιμοποιεί πολλά "Θα", που συνοφρυώνεται, που εμπνέει. Πρέπει να περάσει καιρός για να αποκαλυφτεί η μικρότητά του. Ίσως σε ένα δικαστήριο, ίσως κατεβαίνοντας από ένα αεροπλάνο. Στην τωρινή μας εποχή, στιγμή αποκάλυψης ενός μικρού ανθρώπου μπορεί να είναι ένα τηλεοπτικό διάγγελμα.
Αλλά ας μην κρυβόμαστε. Δεν είναι εντυπωσιακή μόνο η ανακάλυψη ότι κάποιος που νόμιζες μεγάλο τελικά αποδεικνύεται μικρός. Υπάρχουν εκατομμύρια μικροί, που έτσι γεννήθηκαν, έτσι τους θεωρούσαν όλοι και έτσι κατέληξαν. Μπορεί να έχουν αξιώματα, αλλά μπορεί και όχι. Ένας μικρός χαίρεται όταν τον φωνάζουν "πρόεδρε" ή "δήμαρχε" ή κάτι παρεμφερές. Εκεί που τα δίνει όμως όλα είναι όταν τον αποκαλούν "Μεγάλε". "Πού 'σαι ρε μεγάλε;", "γεια σου μεγάλε", "Είσαι και πολύ μεγάλος, ρε μεγάλε!". Πιθανόν δεν το πιστεύει, πιθανόν να γυρίζει σπίτι του, να βλέπει στο καθρέφτη το μικροσκοπικό του ανάστημα και να λέει: "Τους μαλάκες!". Ίσως πάλι να λέει : "Λες να τους ξεγέλασα;". Σίγουρα πάντως μπορεί να δει τους άλλους πιο μικρούς από αυτόν. Του είναι εύκολο, δευτέρα φύσις. Ή σηκώνεται στις φτέρνες ή φοράει πάτους στα παπούτσια για να παίρνει πόντους ή απλώς κοιτάει αφ' υψηλού.
Τέτοιοι μικροί είναι παντού. Στις γειτονιές, στη δουλειά, στο σόϊ, στα σχολεία ( α ρε Pink Floyd τι ζημιά κάνατε!), στις φτωχές χώρες, στις πλούσιες χώρες, στο Βόρειο Ημισφαίριο, στο Νότιο Ημισφαίριο. Πιθανόν να βρίσκονται και σε άλλο γαλαξία, αν κρίνω από το φιλμ ΕΤ. Τώρα που το σκέφτομαι, δεν είναι η χώρα μας και οι άνθρωποί της μικροί, είναι ο πλανήτης μας μικρός. Είναι μικρός και δε χωρά τον αναστεναγμό μας.
Με βολεύει όμως, for argument sake, που λένε, να θεωρήσω ότι τέλος πάντων κάποιοι λαοί είναι μεγαλύτεροι από τους νάνους Έλληνες, κάποιοι σαν τους πολίτες του Ισημερινού ή της Ισλανδίας. Επίσης ας παραδεχτώ ότι εμφανέστατα κι ο δικός μας λαός έγραψε ουκ ολίγα Μεγάλα κεφάλαια στη μικρή του Ιστορία. Στη συλλογική συνείδηση έχουμε πολλά παραδείγματα μικρών, ασήμαντων ανθρώπων, που εκτινάχτηκαν στα ύψη, με μια αξιοπρεπή άρνηση προδοσίας ή μια προσφορά ζωής με αυτοθυσία. Είναι όμως ο αριθμός εκείνων που έκαναν ακριβώς το αντίθετο, τόσο μεγάλος, τόσο ανυπέρβλητα δυσθεόρατος, που ξεχνάς τους άλλους. Ή μάλλον τους αγιοποιείς σε βαθμό αποστασιοποίησης.
Οι μικροί προδότες, οι μικροί εγκληματίες, οι μικροί μαυραγορίτες, οι μικροί κακοποιοί, οι μικροί παράνομοι, οι μικροί ψεύτες και δημαγωγοί, οι μικροί διάβολοι, εστη χώρα αυτή περισσεύουν. Τόσο που τους κάνουμε κι εξαγωγή. Στις Γερμανίες, στις ΗΠΑ, στις Αυστραλίες. Αλλά οι μικροί άνθρωποι δε είναι τρελοί, δεν είναι σχιζοφρενείς, ξέρουν, συνειδητοποιούν τον τρόπο της φύσης τους. Την αποδέχονται και δεν ενοχλούνται, ίσα-ίσα καμαρώνουν.
Ελπίζω να μην παρεξηγηθώ, ποτέ δε θα μπορούσα να μπερδέψω το νόημα της ανάρτησης με την κυριολεξία του μεγέθους. Ένας κοντός άνθρωπος ή ένας νάνος ή ακόμα ακόμα ένα μικρό παιδί δεν έχουν a priori την ηθική μικρότητα, στην οποία αναφέρομαι. Αντίστροφα, ένας ψηλέας μπορεί να έχει μικρό μυαλό, μικρό τσαγανό, μικρή ψυχή, μικρό πουλί, μικρά όλα. Αλλά εσύ τον αντιμετωπίζεις ως γίγαντα. Τα φαινόμενα όμως απατούν.
Ο Θεός να σας αξιώσει να μη βρεθείτε αντιμέτωπος με μικρό άνθρωπο. Κι ας είστε και μπροστά στον καθρέφτη σας...............
