Έχω ξαναμιλήσει για τον πατέρα μου, σποραδικά και με αφορμή κυρίως μουσικές, εδώ κι εδώ.
Αλλά το θέμα που με απασχολεί εδώ και κάποια χρόνια είναι αυτή η μεταμόρφωση μου σε ... Σάκη! Δεν είναι μόνο η επιρροή, η επίδραση-γονιδιακή ή εξ'οσμώσεως- αλλά κυρίως αυτή η νομοτελειακή. Αυτή η διαστρέβλωση των ίδιων συστατικών σε κάτι αταβιστικό, σε κάτι αναπόφευκτο και υπόγειο.
20% λέει η αδερφή μου, μόνο 20% είναι κατά τους βιολόγους η η επίδραση που έχουν πάνω στην ανάπτυξη της προσωπικότητας μας τα γονίδια των γονιών μας. Το υπόλοιπο είναι περιβάλλον και τυχαίοι παράγοντες (τυχαίες μεταλλάξεις;). Το περιβάλλον βέβαια εμπεριέχει αυτονόητα και τους γονείς μας, οι οποίοι όχι μόνο μας διαπαιδαγωγούν, ενεργά ή παθητικά, αλλά και μας παρέχουν τις πρώτες εικόνες, τα πρώτα παραδείγματα προς αποφυγή, προς μίμηση, τις πρώτες εύκολες ερμηνείες του κόσμου.
Εντάξει, δε θα μαλώσουμε στα νούμερα! Τι 20, τι 30, τι 50, τι 80 τοις εκατό! Το θέμα μας είναι τι σημαίνει για τον καθέναν από μας η σχέση με τον πατέρα του. Βιβλία, τόμοι και κεφάλαια έχουν γραφτεί, ταινίες, τραγούδια, πίνακες ζωγραφικής, μυθολογίες και έπη, για να μπορέσουν να εκφράσουν και ίσως να εξηγήσουν αυτό το φοβερό με το οιδιπόδειο που τραβάμε εμείς οι γιοί με τους πατεράδες μας, λόγω των μαμάδων μας.
Ας ξεκινήσω λοιπόν κι εγώ το δικό μου έπος! Δε θυμάμαι πότε άρχισα να σκιαγραφω τον πατέρα, αλλά θυμάμαι σίγουρα σε ποια κατηγορία τον είχα ταξινομήσει. Άγριος, σκληρός, βλοσυρός, λιγομίλητος, με βλέμμα που σκότωνε (ή σε έκανε να κατουριέσαι πάνω σου!). Χειροδίκησε σπάνια, μετρημένες στα πέντε δάκτυλα, αλλά τι πέντε!!!!!!
Το σίγουρο είναι ότι οι "αγαπησιαρικες" στιγμές ήταν λίγες, ή ήμουν μικρός και καταγράφηκαν μόνο στο θυμικό ή δεν ήταν πολλές κι αξιοπρόσεκτες . Σα γενική γραμμή πάντως, (εκ των φωτογραφιών, εκ διηγήσεων κυρίως υποκειμενικών, αλλά και δια ζώσης) ήταν καλός πατέρας. Καλός! Με τις γωνίες και τις άκρες του. Κι αυτόν αν το ρωτάγαν, τα δικά του απωθημένα θα έβγαζε για το δικό του πατέρα, με τους πέντε γιους.
Όποτε, μένουμε και ξεκινάμε ταυτόχρονα από αυτό το "Καλός".
Κι εγώ καλός πατέρας ήμουν (και είμαι)!! Τελείως αντικειμενικά!! Από την αρχή που έγινα μπαμπάς, (κάποια χρόνια νωρίτερα απ'οταν έγινε ο Σάκης πατέρας) είχα την αίσθηση, ότι εγώ ήμουν σαφώς καλύτερο "μοντέλο" από το δικό του, πιο εξελιγμένο, πιο κοντά "στις φάσεις", με επαφή και με αισθητήριο, οξύ και ευαίσθητο. Ανεξάρτητα από τον πατρικό ρόλο, ήμουν σίγουρα πολύ καλύτερος στη συμπεριφορά απέναντι στις γυναίκες μου. Δε θέλω να υπεισέλθω σε λεπτομέρειες, θα μπορούσα απλώς να αποδώσω αυτήν την ειδοποιό διαφορά στο υπόβαθρο/πλαίσιο της ανατροφής. Η εποχή που μεγάλωσε ο πατέρας μου, οι συνθήκες στο σπίτι, οι σχέσεις με τα αδέρφια του, το ανατολίτικο μοντέλο- άντρας/γυναίκα - που επικρατούσε στην οικογένεια άφησαν τα σημάδια πάνω σε κάθε σημείο του χαρακτήρα του. Να προσθέσει κανείς και τις δυσκολίες στην επαγγελματική του πορεία η στα χόμπυ του (διαιτησία, απασχόληση με αγροκτήματα κτλ) μπορεί να καταλάβει κανείς πού οφείλονται οι συχνές εκρήξεις του, ο αψύς και τραχύς τρόπος του, το ολιγομίλητο στις σχέσεις του, τα ψυχοσωματικά του και οι φοβίες του, τα γαμοσταυριδια του , το βλέμμα που σκότωνε, κτλ κτλ.
Εγώ από την άλλη, ένα παιδί μεγαλωμένο σε άλλες, πιο "βολικές" συνθήκες, παρασάγγας πιο άνετες και ευχάριστες, έφτασα εδώ τέλος πάντων που είμαι και έχω συχνά τον τελευταίο καιρό εκρήξεις, νεύρα, γαμοχριστοπαναγιες και τα τοιαύτα! Το γεγονός ότι συχνά πυκνά, ιδίως το πρωί που σηκώνομαι ή και λίγο πριν πλαγιάσω, κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη και μουτζώνοντας τον, λέω: "Να, μαλάκα Σάκη!!" ίσως είναι κάπως επιφανειακό επιχείρημα, υπό την έννοια ότι μάλλον βλέπω στο πρόσωπο μου χαρακτηριστικά του πατέρα μου. Αν κι εδώ που τα λέμε, ούτε μουστάκι αφήνω, ούτε την ίδια φαλάκρα έχουμε.
Ξέρω τι είναι! Το βλέμμα. Δε θα το έλεγα βλέμμα απόγνωσης, αλλά βλέμμα "και να γύριζα το χρόνο πίσω , πάλι σκατά θα γίνονταν". Τρόπον τινά!
Οι πορείες μας όπως ανέφερα είναι εξαιρετικά διαφορετικές, οι τρόποι αντίδρασης επίσης. Ίσως η τσαπατσουλιά και το αρπακολλατζίδικο μας ενώνουν, όπως και κάποια δεξιότητα στα χέρια, ο καθένας από τη μεριά του. Θα ρωτήσεις τώρα, πώς ταιριάζουν αυτά τα δύο, αρπακολλατζής αλλά επιδέξιος. Ρώτα εμάς τους επιδέξιους αρπακολλατζήδες, να σου πούμε!
Αυτός ήταν (και είναι) επιδέξιος σε μαστορέματα, από τα ηλεκτρικά/υδραυλικά μέχρι χτισίματα και κάθε είδους στήσιμο. Εγώ από την άλλη, σε τέτοια ζητήματα, μόνο αντίχειρες αριστερούς έχω. Αλλά στη δουλειά μου, όχι να το παινευτώ, αλλά........ Αυτό μου έχει μείνει έντονα στη μνήμη είναι εκείνη η βρισιά, όταν ήμουν μικρός και μου ζητούσε να κάνω κάτι, μια αγγαρεία, ένα χειρωνακτικό, να συνδέσω ή να λύσω, να βιδώσω ή να καρφώσω κάτι και δεν το κατάφερνα καλά, ή τουλάχιστον όχι όπως το ήθελε ή το φανταζόταν αυτός.
"Αμήχανε"!!!! "Αμήχανε, εε, αμήχανε"!!! Θυμάμαι που διάβαζα και Οδύσσεια στο σχολείο, όταν τον Οδυσσέα τον έλεγαν και πολυμήχανο. Όποτε εγώ πρέπει να ήμουν το εντελώς αντίθετο του Οδυσσέα.
Αυτό το "αμήχανος" μου είχε καρφωθεί για χρόνια. Του στραβού το δίκιο όμως να του το δώσουμε, κάπου το έβλεπε το πράμα και μου έλεγε "άσε παιδί μου, δεν κάνεις εσύ γι'αυτά, καλύτερα πήγαινε διάβασε, κοίτα να σπουδάσεις" και έκλεινε με το "βαρειά η Καλογερική". Ίσως είχε και μέσα του τη δικιά του αμηχανία, όπως του την καταλόγιζε ο δικός του πατέρας και δεν ήθελε να τη δει πάνω μου και βρίζοντας με, την ξόρκιζε. Ποιος ξέρει! Πότε δε μιλούσαμε γι'αυτά!
Παρένθεση: θα μπορούσα απλά να βάλω στη θέση αυτής της ανάρτησης, ένα λινκ με το έργο του Έριχ Φρομ " Αυθεντία και οικογένεια από κοινωνικοπολιτική άποψη" ή στα γερμανικά "Studien über Autorität und Familie" .......και ως eBook εδώ.
Αλλά έτσι δε θα είχα τη "χαρά" (sic) της αυτοψυχανάλυσης.
Πού είχαμε μείνει; Ααα ναι! Στο "πότε δε μιλούσαμε για αυτά". Ακριβώς,πότε δε μιλούσαμε, για την ακρίβεια ο πατέρας μου δε μιλούσε. Γύριζε από τη δουλειά κουρασμένος και ενώ περίμενα να τα πούμε, να μου πει,να το ρωτάω και να μου απαντάει, εκείνος σφράγιζε το στόμα του (ή έλεγε το θρυλικό "όταν τρώμε, δε μιλάμε") και μουγκα!! Με το τσιγκελι έπρεπε να βγάζω δύο τρεις λέξεις από το στόμα του! Ίσως γι'αυτό και να έγινα τόσο φλύαρος, ίσως γι'αυτό το λόγο να μιλάω τόσο πολύ με τα παιδιά μου. Για την ακρίβεια, με τα δύο πρώτα! Τα ζαλιζα στο μπλα μπλα, μιλάμε.
Αντίθετα, τώρα με τα δύο τελευταία, είμαι "σα το Σάκη". Μούγκα στη στρούγκα! Ή θα τους μαλώνω ή θα αποφεύγω την κουβέντα, ελληνικά ή γερμανικά. Να το πούμε, "μας κούρασε η ζωή"? Ας το πούμε! Ο Σάκης μέσα μου λοιπόν έχει νεύρα, δε θέλει να μιλάει, όταν το κάνει βρίζει κι όταν δε βρίζει φωναχτά,βρίζει στα σιωπηλά. Αναθεματίζει και γαμοσταυριζει. Βέβαια η αλήθεια είναι ότι ο Σάκης μπορούσε και με σφιχτά τα δόντια να βρίζει και να καταλαβαίνει καποιος τι λέει. Εγώ αυτό δεν το καταφέρνω ακόμα. Το παλεύω όμως, θέλει εξάσκηση, δεν είναι απλό!
Όσον αφορά τα άλλα "το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο" κτλ, No comment. Θα μας μηνύσει το σύμπαν, δεν είμαστε για τέτοια! Άλλαξαν οι εποχές, οι άνθρωποι (βαθειά μέσα τους) όχι! Ο κάθε ένας ψάχνει να βρει το τέρας μέσα του, το ζώο μέσα του, το Νεάντερταλ που δεν εκπολιτιστηκε. Κι άμα το βρούμε, όταν το βρούμε, διαπιστώνουμε ότι έχει τη μορφή των γονιών μας. Είναι εμείς δηλαδή. Άμα είσαι θρήσκος, αφήνεις να σε εξορκίσουν, αλλά βγαίνουν τα γονίδια από το μέσα σου; Η διαμόρφωση του χαρακτήρα (δεν) είναι σαν κάποια εξίσωση με σταθερές και μεταβλητές, με τους αγνώστους συνεχώς να ετεροπροσδιορίζονται, χωρίς να σε ρωτάει κανείς. "Τα γεγονότα" που έλεγε και μια ελληνική ταινία με το Φωτόπουλο.
Να μη χαθούμε όμως στο φροϋδικό δάσος, ας πιαστούμε από το δέντρο της διαίσθησης, διότι ως γνωστόν στα κοινωνικά όπως και στα πολιτικά, το ένστικτο είναι ανώτερο της ευφυΐας, so Ernst Jünger.
Και το δικό μου ένστικτο, ανεπηρέαστο από ψυχολογικές θεωρίες, μου λέει: από τότε που μου σώθηκε η υπομονή, κάπου 8-9 (ίσως και λίγα παραπάνω) χρόνια, πάει-τελειωσε: Έγινα πιο Σάκης, απ'οτι φοβόμουν!! Πάει και η αυτοπαιδεια, πάει και ο πρότερος έντιμος βίος, πάνε όλα τα κουλτουριάρικα.
Τελείωσε η υπομονή μου, τελείωσε το λογικό, έμεινε μόνο του το θυμικό, ανεξέλεγκτο. Να σου ο Σάκης, από την πλαϊνή πόρτα!! Και να σκεφτεί κανείς, πόσο προσπάθησα να μάθω στα πρώτα παιδιά την αξία της υπομονής, τους το έλεγα αργά, σα μάντρα, "Υ--πο--μο--νή", για να ηρεμούν.
Κι εδώ προσπάθησα, το έλεγα μέσα κι έξω, Geduld ist die Tugend des Glücklichen. Δυστυχώς δεν τα κατάφερα, δεν αγοράζεται υπομονή ούτε λιανική ούτε χοντρική.
Ξανά στο Σάκη. Τα νεύρα και η υπομονή του είχαν σπάσει/ξοδευτεί λίγο πριν τη μετακόμιση, κάπου στα 50 του δηλαδή. Midlife-Crisis θα πεις! Ταιριάζει. Σε μένα βέβαια χτύπησε λίγο νωρίτερα, αν κοιτάξω παλιότερες αναρτήσεις (δόξα τω Ίντερνετ!). Καμία δεκαετία πριν. Αυτός βέβαια το είχε καταλάβει και κατέφυγε στα χημικά βοηθήματα. Εγώ από την άλλη γράφω στο Blog μου, βοηθάει, μην το γελάς!
Άρα οι συνθήκες από μόνες τους δεν είναι ικανή συνθήκη να εξηγήσουν το γιατί έγινα πιο Σάκης απ'ότι πίστευα ή ευχομουν.
Μένει μόνο ο Ντετερμινισμός ή Ετεραρχία, όπως καθιερώνεται στη σύγχρονη ελληνική επιστημονική αντίληψη. Αλλά αυτά με τα ζάρια του Αϊνστάιν και του Χώκινγκ τα ξαναπαμε, μη βάλουμε τώρα στο παιχνίδι την κβαντομηχανική και την αρχή της απροσδιοριστίας, θα χάσει ο πατέρας το γιο κι ο γιος την κυματοσυνάρτηση, χωρίς πεπερασμένο ολοκλήρωμα.
Συνθήκη κανονικοποίησης. Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον. Deja écrit. Γινόμαστε αυτό που απευχόμαστε. Ήταν προμελετημένο το έγκλημα. Και δεν έχει επιστροφή ο χρόνος.
Να εκτεθω κι άλλο;